29 Haziran 2022 de yayınlanan 31881 sayılı “Kamu Bilişim Hizmet Alimi Kapsaminda Katılımcıların Yetkilendirilmesi Hakkinda Yönetmelik” mevzuatı ile kamu kurumlarına hizmet veren tüm tedarikçi firmaları için ISO 15504 SPICE sertifikasyonu zorunlu hale gelmiştir. Bu yazı dizisinde hem ISO 15504 SPICE süreci hakkında bilinmesi gereken noktalar anlatılacak hem de ilerleyen bölümlerde standardın kurum bünyesinde uygulanması hakkında bilgi verilecektir.
Yazı dizisinin daha önceki bölümlerine aşağıdaki bağlantılardan erişebilirsiniz.
BÖLÜM-1:
https://btuyum.com/iso-15504-spice-ve-uygulamalari-1-uygulama-oncesi-temel-bilgiler/
BÖLÜM-2:
https://btuyum.com/15504-spice-ve-uygulamalari-2-spice-hazirligi-icin-temel-kararlar/
Proje Yönetim Süreci için MAN.3 ne ifade etmektedir?
ISO 15504 SPICE standardı en temelde yazılım ve sistem projelerinin geliştirmeleri için gerekli süreçlerin işletilmesinden ibarettir. Proje süreci bu kapsamdaki temel süreçlerden biridir. Her süreç için standartta tanımlanmış bir etiket mevcuttur. “MAN.3”, proje yönetim sürecine ait etikettir.
MAN.3 sürecinin işletilmesi şart mıdır?
MAN.3 süreci ISO 15504 SPICE sertifikasyonunda başlangıç seviyesi olan Seviye-2 ve üzeri tüm süreçler için şarttır.
MAN.3 süreci kapsamında hangi dokümanların hazırlanması beklenmektedir?
Standart dokümanı süreçler için bazı doküman isimleri önerse de doğrudan dayatılmış bir doküman ismi söz konusu olamaz. Ancak bu süreç kapsamında en azından aşağıdaki dokümanların oluşturulması makul olur.
- Kurumda MAN.3 süreci adımlarının işleyişini anlatan bir süreç dokümanı
- MAN.3 sürecini işletirken doldurulacak şablonlar, formlar
- MAN.3 sürecinin uygulandığı projenin detaylarını ve planlamasını içeren bir Proje Yönetim Planı
- MAN.3 sürecinin uygulandığı proje işletilirken yapılan değerlendirme ve kontrollerin sonuçlarını içeren raporlar
Bir projede MAN.3 sürecini işletirken karşılanması gereken başlıklar nelerdir?
Yazı dizisinin daha önceki bölümlerinde ISO 15504 SPICE sürecinin kurumda işletilme mantığı anlatılmıştı. Buna göre firma; en temelde standarttaki sürecin işletilmesine dair bir süreç dokümanı (prosedür vb.) hazırlaması, akabinde ise plot projelerde bu süreçleri işletmesi gerekirdi. Buna göre ISO 15504 SPICE işletecek firmanın denetim için seçtiği projelerde aşağıdaki maddeler için dokümantasyon hazırlaması ve uygulama yapması gerekir.
Standart içinde bunlara ek başlıklar bulunsa da, bu maddelerin düzgün bir şekilde işletilmesinin standardın ve denetimin gereksinimlerini karşılayabileceği düşünülebilir.
- İş Kapsamının Belirlenmesi
- Projenin Yaşam Döngüsü
- Proje Fizibilitesi
- Deneyim, Bilgi ve Beceri İhtiyaçlarının Tanımlanması
- Rol ve Sorumlulukların Tanımlanması
- Proje Programının Detaylı Olarak Tanımlanması
- Proje Arabirimlerinin Belirlenmesi ve İzlenmesi
- Proje Niteliklerinin ve Gelişmelerinin İzlenmesi
- Proje Kapanış İncelemesinin Gerçekleştirilmesi
İş kapsamının belirlenmesi ne demektir?
İşin kapsamının belirlenmesi demek en temelde; projenin yapılma amacı, karşılayacağı ihtiyaç, hedefler ve sağlayacağı temel fonksiyonları içerebilir. Kapsam bu temel başlıklar altında daha geniş bir şekilde tanımlanabilir.
Proje yaşam döngüsü ne demektir?
Yazılım projelerinin geliştirilmesi için literatürde tanımlanmış yaşam döngüsü modelleri vardır. Waterfall, Agile, Incremental modeller bunlardan sadece birkaçıdır.
ISO 15504 SPICE standardına göre proje işletecek olan kurumun bu modellerden birini benimseyerek bunu projenin yönetim planı (veya ona muadil başka bir doküman) içinde belirtmesi gerekir.
Burada belirtilmesi gereken diğer bir nokta herhangi bir modelin ISO 15504 SPICE standardı işletilmesine engel olma durumu olmadığıdır. Standart uygun bir süreç tasarımı ile AGILE dahil tüm yaşam döngüleri için işletilebilir.
Proje yaşam döngüleri için aydınlatıcı bir yazı aşağıda verilmiştir.
https://medium.com/architectural-patterns/yaz%C4%B1l%C4%B1m-geli%C5%9Ftirme-modelleri-62915545c51e
Proje fizibilitesi kapsamı nasıl olur?
Proje fizibilitesi konu SPICE standardı veya yazılım projelerine özel olmayan bir durumdur. Zaten standardında fizibilite çıkarımı için bir yöntem dayatımı söz konusu değildir.
Ancak makul bir fizibilitenin aşağıdaki başlıkları içermesi beklenir.
- Ekonomik Fizibilite
- Teknik Fizibilite
- Legal Fizibilite
- Operasyonel Fizibilite
- Takvim Fizibilitesi
Rol ve sorumluluk tanımlaması nasıl yapılır?
ISO 15504 SPICE standardına göre proje işletilmesinde en temelde aşağıdaki rollerin olması beklenir.
- Proje Yöneticisi
- Yazılım Geliştirme Uzmanı
- Kalite Uzmanı
- Test Uzmanı
- Destek Uzmanı
- Yapılandırma Yönetim Uzmanı
Bu rollerin her biri için taşınması gereken nitelikler, projedeki görevleri, atanmış isimler ve bu isimlerin sahip oldukları nitelikler projenin yönetim planı (veya ona muadil başka bir doküman) içinde belirtmesi gerekir.
Proje kapsamında bu roller için daha fazla alt kırınım yapılabilir. Örneğin; “Tasarım Uzmanı” adı altında bir rol tanımlanabilir.
Rol adları yukarıda verilen etiketlerden farklı olabilir.
1 kişiye birden fazla rol atanabilir. Ancak bu roller asla birbirlerini denetleyen durumda olmamalıdır. Örneğin yazılım kodu “Yazılım Geliştirme Uzmanı” tarafından yazılıp, “Proje Yöneticisi” tarafından gözden geçiriliyorsa bu 2 rol aynı kişiye verilemez.
Proje ara birimleri kimlerdir?
Proje arabirimleri, proje ekibine ek olarak ilgili tüm tarafları kapsamaktadır. En başta müşteriler, dış tedarikçiler, düzenleyici otoriteler bu kapsama girmektedir.
Bu kapsamda, arabirim tanımına giren tüm paydaşların isimleri, iletişim bilgileri ve iletişim kapsamlarının projenin yönetim planı (veya ona muadil başka bir doküman) içinde belirtmesi gerekir.
Detaylı görev ataması ve planlama ne demektir?
Burada en bilinen yöntem literatürde “Ghant Chart” olarak bilinen tablolar ile; proje görevlerinin spesifik olarak belirlenmesi, işlerin eforlarının ve takvimlerinin netleştirilmesidir.
Bu detaylı tablonun projenin ilerleyişi sırasında yaşanan olaylar ve yapılan değerlendirme toplantılarına göre sürekli güncellenmesi beklenir.
Proje nitelikleri ve gelişmelerin izlenmesi nasıl yapılır?
Proje nitelikleri ve gelişmelerinin izlenmesi için en makul yöntemin belli aralıklarla proje ekibi ve paydaşlarla toplantılar yapmak projenin gidişatını değerlendirmek olduğu söylenebilir. Toplantıda değerlendirilecek başlıklar aşağıdaki gibi olabilir.
- Proje idari yapısı ve proje ekibinin durumu
- Proje takvimine uyum
- Proje başında ortaya koyan fizibiliteden sapmalar
- Proje riskler
- Proje kapsamında yapılan değişiklikler
- Projede ortaya çıkan problemler
- Proje kapsamında işletilen kalite kontrol faaliyetleri ve sonuçları
Proje kapanış incelemesi nasıl yapılır?
Proje kapanış incelemesi proje sonunda paydaşlarla yapılan bir değerlendirme ve çıkarılan rapordan ibaret olarak düşünülebilir. Tabiki bu raporun taraflara aksiyonlar yüklemesi mümkündür. Proje kapanış toplantısının projenin tamamlanmasından makul bir süre sonrasına yapılması beklenir.
Proje kapanış incelemesinde ele alınacak konulara aşağıdaki maddeler örnek verilebilir.
- Genel olarak projenin sonuçları
- Projenin başlangıçta belirlenen amaç ve hedefi karşılama durumu
- Proje takvimi ve fizibilitesinden sapmalar
- Proje sürecinden çıkarılan dersler
- Müşteri teslim edilen çıktılar, saklanması gereken (varsa) varlıkların muhafaza şekli, sorumluluğu
- Projenin bakım veya yeni bir faz üzerinden ilerleme durumu, bu kapsamda yapılacak anlaşmalar
- İlgili taraflarla iletişim kapsamı ve yöntemi
“MAN.3: Proje Yönetim Süreci” için gerekleri bu şekilde özetlemiş olduk. Yazı dizisinin bir sonraki bölümünde görüşmek üzere.