29 Haziran 2022 de yayınlanan 31881 sayılı “Kamu Bilişim Hizmet Alimi Kapsaminda Katılımcıların Yetkilendirilmesi Hakkinda Yönetmelik” mevzuatı ile kamu kurumlarına hizmet veren tüm tedarikçi firmaları için ISO 15504 SPICE sertifikasyonu zorunlu hale gelmiştir. Bu yazı dizisinde hem ISO 15504 SPICE süreci hakkında bilinmesi gereken noktalar anlatılacak hem de ilerleyen bölümlerde standardın kurum bünyesinde uygulanması hakkında bilgi verilecektir.
Yazı dizisinin ilk bölümüne aşağıdaki linkten erişebilirsiniz.
https://btuyum.com/2022/09/30/15504-spice-ve-uygulamalari-1-uygulama-oncesi-temel-bilgiler/
Hangi ‘Level-Seviye’ SPICE sertifikası benim için uygun?
ISO 15504 SPICE sertifikasyonu söz konusu olduğunda çoğunlukla genel bir “sertifikasyon” tabiri kullanılır. Oysa benzer uygulamalarda olduğu gibi SPICE sertifikasyonunda da bir seviyelendirme söz konusudur. Farklı seviyeler için yapılacak çalışma, harcanacak efor ve maliyet ciddi anlamda farklılık göstermektedir. Bu nedenler seviye konusuna dikkat etmeden çalışmaya başlamak tüm taraflar için yanıltıcı sonuçlar doğuracaktır.
SPICE konusunda daha önce hiç çalışma yapmamış kurumlara sertifikasyona başlangıç için önerilen seviye “Seviye-2” olmaktadır. Ayrıca başta 29 Haziran 2022’de yayınlanan kamu bilişim yönetmeliği olmak üzere, kamu kurumları ve şartnamelerde istenen seviye de istisnalar dışında ”Seviye-2” olarak görülmektedir.
Bu nedenle çalışmaya “Seviye-2” üzerinden başlamak makul olacaktır.
SPICE ‘Level-Seviye’ mantığı nasıldır?
SPICE standardında seviye mantığının tam olarak anlaşılabilmesi için detaylı bir bakış açısı gerekmektedir.
Aşağıda bu durum kısaca özetlenmeye çalışılacaktır.
SPICE kapsamında olgunluk seviyesi tespitinde 3 boyutlu bir model uygulanır.
- Süreç Boyutu
- Yetenek (Capability) Boyutu
- Olgunluk (Maturity) Boyutu
Bu 3 seviyeden nihai nokta da belirleyici olan Olgunluk (Maturity) Seviyesidir.
Literatürde de sertifikasyonun genel seviyesi olarak tanımlanan seviye Olgunluk (Maturity) Seviyesidir.
Ancak bu Olgunluk (Maturity) seviyesinin anlaşılması için Süreç ve Yetenek boyutunun da anlaşılması gerekir.
Süreç Boyutu:
Yazılım geliştirme süreçlerindeki birbirinden bağımsız her iş grubu bir süreci belirtir. Örneğin proje yönetimi, tasarım veya kodlama birer süreçtir.
Yetenek Boyutu:
Yetenek Boyutu kapsamında, her bir sürecin uygulandığı durumda ne kadar derine inileceğine dair seviye ortaya konur. Örneğin tasarım sürecinin “Yetenek Boyutu Seviye-1” için işlediğinizde projeye dair; mimari, veritabanı, ekran, class tasarımı gibi çalışmaları yapmanız yeterlidir. Ancak “Yetenek Boyutu Seviye-2” olmak istediğinizde bunları sistematik olarak dokümante etmek, dokümanlarını gözden geçirmek ve KPI’lar ile tasarım sürecinin performansını ölçmek gerekir.
Olgunluk Boyutu:
Olgunluk Boyutu, her bir seviye için standart içindeki süreçlerden belli bir grubun seçilerek bunların yetenek seviyesine göre uygulanması ile ortaya çıkar.
Bu süreçte yukarıda anlatılan “Süreç Boyutu” ve “Yetenek Boyutu” birleşerek “Olgunluk Boyutu” elde edilir. Buna göre olgunluk boyutu; sertifikasyon seviye belirlenmesinde sonuç olarak varılacak noktayı gösteren üçüncü ve asıl boyutu oluşturmaktadır.
Seviye-2 için hangi süreçleri almak zorundayım?
Yukarıda verilen görece karmaşık seviyelendirme mantığından sonra akla gelecek ilk soru “SPICE Seviye-2” sertifikasyonu için hangi süreçlerin alınması gerektiği sorusudur.
ISO 15504-7’de bununla ilgili bir yönlendirme yapılmış olup denetçilerce de genel olarak bu tablo esas alınmaktadır.
Buna göre “Seviye-2” için aşağıda listelenen süreçler zorunlu olarak ele alınıp işlenmelidir.
- ENG.1 GEREKSİNİM TOPLAMA
- ENG.4 YAZILIM GEREKSİNİM ANALİZİ
- ENG.5 TASARIM
- ENG.6 KODLAMA
- ENG.7 ENTEGRASYON
- ENG.8 FONKSİYONEL TEST
- SPL.2 SÜRÜM YÖNETİMİ
- MAN.3 PROJE YÖNETİMİ
- MAN.5 RİSK YÖNETİMİ
- SUP.1 KALİTE GÜVENCE
- SUP.2 DOĞRULAMA
- SUP.7 DOKÜMANTASYON
- SUP.8 YAPILANDIRMA YÖNETİMİ
- SUP.9 PROBLEM ÇÖZÜM YÖNETİMİ
- SUP.10 DEĞİŞİKLİK YÖNETİMİ
SPICE denetimine hazırlık için işleteceğim projenin kapsamı ve boyutu nasıl olmalı?
SPICE hazırlıklarında karmaşa yaşanan en önemli konulardan biri de denetime sokulacak proje kapsamıdır? Zira çok sayıda kurum yıllar boyunca geliştirdiği bir bir kaç temel platform ürününe sahip olup sıfırdan yeni proje yapmamaktadır. Bu durumda SPICE kapsamında plot proje örneği sunmakta zorlanmaktadır.
Bu noktada bir çözüm olarak daha önce geliştirilmiş platformlara eklenecek kapsamlı modüllerin projelendirilmesi olabilir. Örneğin, bir “Hastane Bilgi Yönetim Sistemi” platformuna eklenmiş “Çağrı Merkezi” modülü bir proje olarak ele alınabilir.
SPICE işletimi için projede hangi rolleri belirlemeliyim?
SPICE kapsamında işletilecek projelerde en temelde aşağıdaki rollerin olması faydalı olacaktır.
- Proje Yöneticisi
- Kalite Uzmanı
- Yazılım Uzmanı
- Test Uzmanı
- Destek Uzmanı
- Yapılandırma Yönetim Sorumlusu
Bu rollerin adları değişebilir. Veya daha detay çalışma için “Yazılım Mimarı” gibi roller de eklenebilir.
Ayrıca bir kişiye birden fazla rol de verilebilir. Burada önemli olan süreçleri tanımlarken bir işin yapılma ve denetlenme görevinin aynı kişiye verilmemesidir.
SPICE hazırlıklarına tüm personel katılmalı mı? Kaliteci mi, yazılımcı mı?
Bilinen yaygın kanının aksine SPICE’da asıl ağırlık kalite yönetim sistemi tarafından değil yazılım tarafındadır. Dolayısıyla çalışmalarda yer alması gereken en temel rol “Yazılım Yönetici” pozisyonunda olan personeldir. Bununla beraber bir yönetim sistemi olarak sürecin işletilmesi için “Kalite Uzmanı” da kritik öneme sahiptir. Bu 2 rol dışında kalan rollerin de doğrudan ya da dolaylı olarak sürece katılması gerekir. Ancak asıl olan bu 2 rolün sürecin tam merkezinde olmasıdır.
SPICE için araç kullanmam şart mı? Hangi araçları kullanmam lazım?
SPICE standart dokümanları doğrudan bir araç kullanımına işaret etmemektedir? Ancak standart kapsamında istenen aksiyonlar araç kullanımını zorunlu kılmaktadır.
Bu kapsamda kullanılacak araçlar kategorik olarak aşağıda verilmiştir.
- Müşteri Talep Toplama ve Proje Yönetim Aracı (JIRA, Redmine, TFS, vb.)
- Yazılım Versiyon Takip Aracı (SVN, Github, Bitbucket vb.)
Bu araçlar için yukarıda bazı örnekler verilmiş olmakla beraber özel bir tedarikçinin kullanımı ve bunun için ciddi yatırımların yapılması kesinlikle şart değildir. Uzman bir danışmanın yönlendirmesi ile açık kaynak kodlu, ücretsiz araçların kullanımı ile sorun çözülebilir. Buna ek olarak firmanın SPICE öncesi kullandığı kendine özel araçlar standardın istediği özellikleri sağlayacak şekilde konfigüre edilerek kullanılabilir.